روغن موتور

خاصیت پاک کنندگی موتور

در طی فرایند احتراق، مقدار زیادی ذرات دوده و مواد ناشی از احتراق ناقص پدید می آید. این مواد تولید شده در روغـن غیر محلول هستند و موجب تشکیل رسوب در پیستونها می شوند و حتی ممکن اسـت باعـث چسـبیدگی رینـگ و پیسـتون گردند.مواد افزودنی پاک کننده و معلق کننده به اکثر روغن های روانساز برای از بین بردن رسوبات فوق افـزوده مـی گـردد. از ترکیبات باریم و کلسیم سولفوناتها و فناتها به عنوان مواد پاک کننده در روغن موتورهای دیزلی و بنزینی استفاده می کنند.

تمامی روغن های بنزینی و دیزلی از دو جزء روغن پایه و مواد افزودنی تشکیل می­گردد. خواص مکانیکی، فیزیکی و تریبولوژیکی روغن های دیزلی وموتوری عمدتاً ناشی از مواد افزودنی است که به منظور بهبود یا ایجاد خواص مورد نیاز به روغن پایه اضافه می گردد ، لازم به ذکر است  بابت بهبود عملکرد  تمامی روغن­ های مواد افزودنی به آن آضافه میگردد از جمله این مواد پاک کننده ها و معلق کننده ها هستند . این دو دسته از مواد به رغم تفاوت در مفهوم و مکانیسم عمل نتایج یکسانی در موتور از خود نشان می دهند و آن تمیزی و پاکیزگی سطوح داخلی موتور است. .

نکته جالب دیگر این است که نانو افزودنی­های تولید شده بر پایه نانو تکنولوژی نیز عملکرد قابل قبولی در زمینه اصلاح کنندگی گرانروی، بهبود دهنده هدایت حرارتی، بهبود دهنده نقطه ریزش، نقطه اشتعال و کاهش اصطکاک در ترکیبات روغن­های سنگین و سایر روانکارها داشته ­اند.

پاک کنننده ها و معلق ها تفاوت هایی در عمکرد  با هم دارند ، پاک کننده ها وظیفه پاک کردن صمغ ها و لعابها را از سیستم به عهده دارند و به دلیل اینکه این دسته از ترکیبات در دمای پایین بوجود می آیند بیشتر در دمای پایین موثر هستند.
اما وظیفه معلق کننده ها، معلق نمودن ذرات آلاینده حاصل در دمای بالا در موتور است. برای روشن تر شدن بیشتر مساله می توان به اختلاف روغنهای موتور بنزینی و دیزلی اشاره نمود.

سطح کیفی  روغنهای بنزینی و دیزلی با یکدیگر تفاوت دارند  و یکی از دلایل آن نوع آلودگی در روغن موتور ها می باشد .. در خودرو های دیزلی به دلیل شرایط ویژه سوخت دیزل و موتور دیزلی، آلودگی ها بیشتر به صورت ذرات کربن و دوده هستند که برای تمیز نمودن آنها از داخل موتور به مواد معلق کننده نیاز است.

این مواد می توانند با در بر گرفتن ذرات جامد آلاینده، آنها را به صورت ذرات معلق در روغن درآورده و به پاکسازی سطوح داخلی موتور از این مواد کمک کنند. از سوی دیگر در موتورهای بنزینی احتمال تشکیل ترکیباتی نظیر لیکور، لعاب و صمغ به عنوان آلودگی ناشی از ورود بنزین به روغن افزایش می یابد
. این مواد چسبندگی بالایی داشته و برای جدا کردن آن از سطوح به مواد پاک کننده  احتیاج است. به عبارت ساده تر می توان گفت پاک کننده ها بیشتر نقش جداکنندگی مواد از سطوح را داشته و معلق کننده ها بیشتر نقش تعلیق و عدم رسوب گذاری مجدد را بازی می کنند. مثالی جالب برای این مساله پودر های لباس شویی هستند. اگر پودر لباس شویی فاقد ماده پاک کننده باشد توانایی شستن لباسها از آلودگی را ندارد. اما اگر این پودر ها فاقد مواد معلق کننده باشد آلودگی شسته شده از یک لباس ممکن است به بقیه لباسهای موجود در ماشین و یا حتی سطح داخلی ماشین لباس شویی منتقل شود. بنابراین در این پودرها هم از مواد شوینده و هم از مواد پاک کننده استفاده می شود.

به همین دلیل  استفاده از روغنهای بنزینی در موتور های دیزلی و بلعکس  نباید انجام گردد ، زیرا در روغنهای بنزینی مواد پاک کننده بیشتر از مواد معلق کننده است و در روغنهای دیزلی برعکس . البته دلایل دیگری نیز برای عدم مصرف روغنهای دیزلی و بنزینی به جای یکدیگر وجود دارد که به موقع به آن خواهیم پرداخت.

ساختار پاک کننده ها و معلق ها شبیه هم هستند . این مواد معمولا از یک دم غیر قطبی و یک سر قطبی تشکیل شده اند که بسته به تعادل ایجاد شده بین قدرت سر قطبی و طول رشته آلی غیر قطبی خاصیت ترکیب (پاک کنندگی یا معلق کنندگی ) و شدت آن تعین می شود.

جرم مولکولی نیز که نشانگر قدرت قسمت غیر قطبی این ترکیبات می باشد نیز مبنای دیگری برای تقسم بندی این مواد به شمار می آید. عموماً ترکیبات با وزن مولکولی کم پاک کنندگی بیشتر و معلق کنندگی کمتری دارند و ترکیبات با وزن مولکولی بیشتر قدرت معلق کنندگی بیشتری به نسبت پاک کنندگی از خود نشان می دهند.

نکته دیگری که دراین زمینه باید به آن توجه داشت این است که روند تولید مواد افزودنی به گونه است که پاک کنندگی معلق کننده ها و معلق کنندگی پاک کننده ها رو به افزایش است و اختلاف آنها در مواد جدید رو به کاهش است.