روغن موتور مناسب خودروی شما چیست؟
یکی از مهم‌ترین عوامل مؤثر در عملکرد یک اتومبیل ، استفاده از روغن موتور مرغوب میباشد محل تجمع روغن موتور، سینی کارتل میباشد. این روغن توسط پمپ روغن پمپاژ گردیده و به کلیه قطعات متحرک، همچون رینگ‌های پیستون و یاتاقان‌های ثابت و متحرک میل‌لنگ ارسال می‌گردد. لذا انتخاب روغن موتور مناسب، نیازمند داشتن اطلاعات کافی از مندرجات بسته‌بندی روغن موتور است
در حالت کلی روغن‌موتورها ۴ نقش عمده در خودروها را ایفا می‌کنند:
⭕️عدم اصطکاک بین قطعات
⭕️کم کردن دمای موتور
⭕️ عدم زنگ زدن قطعات
⭕️کم کردن آلایندگی
امروزه با مراجعه به تعویض‌روغنی‌ها (اتو‌سرویس‌ها) با سیل انبوهی از محصولات متنوع مواجه می‌شویم که مشتری را برای انتخاب روغن موتور مناسب دچار سردرگمی می‌نماید.
جهت شناخت بهتر استانداردها و اعداد نگارش‌شده بر روی روغن‌موتورها، نیاز است که شناخت کامل به ۲ عدد مندرج‌شده بر روی بسته‌بندی داشته باشیم.
عدد اول بیانگر API (طح کیفی) است. از مهم‌ترین شاخص‌های کیفیت روغن موتور می‌توان بهAPI (آمریکا)،JASO (ژاپن) وACEA (اروپا) نام برد که متداول‌ترین آنها،API میباشد.
چنانچه بر روی قوطی روغن موتوریAPI:SL یا API:CF مشاهده نمودیم، (S) به معنی اشتعال جرقه‌ای جهت خودرو های بنزینی و (C) به معنای اشتعال تراکمی مناسب خودرو های دیزلی است .
در خصوص حرف دوم، هر چه از حرفA به سمتN نزدیک شویم تکنولوژی روغن موتور بالاتر می‌رود. مثلاً SA برای خودروهای دارای تکنولوژی قدیمی است وSN برای خودروهای به‌روزتر و مدرن‌تر میباشد. مثلاً اگر به دفترچه خودرو سمند EF7، زانتیا یا ماکسیما مراجعه کنیم، در آن روغن موتورSL پیشنهاد داده شده است. این بدان معنا است که نباید در این خودرو روغن‌موتوری با شاخص کیفیت پایین‌تر ازSL استفاده کنیم.
عدد دوم بیانگر گرانروی یا ویسکوزیته روغن است. ویسکوزیته مقدار مقاومتی که یک سیال همچون روغن در هنگام جاری‌شدن از خود نشان می‌دهد که این مقاومت ناشی از چسبندگی بین مولکول‌های سیال میباشد.
در مایعات هر چه دما بالاتر باشد ویسکوزیته کمتر است. در نتیجه راحت‌تر جاری می‌گردد(روغن‌موتور روان‌تر است) و هر چه دما پایین‌تر باشد، ویسکوزیته بیشتر است در نتیجه روغن سفت‌تر است.
در ابتدای صبح موتور دمای پایینی دارد و روغن موتور سفت‌تر است (ویسکوزیته بالایی دارد). لذا هنگام استارت بایستی روغن موتور از ویسکوزیته مناسب برخوردار باشد تا بتواند خود را سریع به قطعات برساند و عمل روانکاری را انجام دهد. در مقابل زمانی که دمای موتور بسیار زیاد است، ویسکوزیته روغن‌موتور پایین است در نتیجه روان‌تر است و نمی‌تواند خود را بین قطعات متحرک قرار دهد.
در انتخاب گرید روغن‌موتور باید به دوعامل مهم توجه نمود:۱- آب و هوای شهر محل سکونت ۲- تکنولوژی ساخت موتور
برای تمامی این گریدها، استانداردی به نامSAE که مخفف انجمن مهندسی خودرو (Society Of Automotive Engineers) بوده و عدد بعد از آن بیانگر مقدار ویسکوزیته روغن و حرفW بعد از آن مخفف کلمهWinter به معنی زمستان میباشد. پس عدد سمت چپ حداکثر ویسکوزیته در فصل سرما و عدد سمت راست حداکثر ویسکوزیته در فصل گرما میباشد. (SAE : ۱۰ W 40).
طبقه بندی روغن موتور ها :
- مونو‌گرید (Mono Grade ) 2- مولتی‌گرید (Multi Grade)
مونو‌گرید‌ها در آب و هوای فقط سرد یا فقط گرم خوب کار می‌کنند، اما مولتی‌گرید‌ها روغنموتورهای چهار فصل می‌باشند که در واقع به آنها موادی افزوده می‌شود تا ویسکوزیته آنها در هوای سرد و گرم، تقریباً ثابت باقی بماند. به طور مثال روغن چهار فصلSAE 5W30 در فصل زمستان معادل روغن‌موتور SAE5W، و در فصل تابستان معادل روغن موتورSAE30 میباشد.
روند بهبود روغن‌ها همچنان در حال ادامه است و هر چند سال، گرید جدیدی از روغن ارائه می‌شود که نسبت به مدل‌های قبل از کیفیت بالاتری برخوردار است. ولی همواره بهتر است از روغنی استفاده شود که کارخانه سازنده، براساس سطح تکنولوژی موتور خودرو پیشنهاد نموده است.
سایر مواد حائز اهمیت در خصوص استفاده از روغن‌موتورها به شرح ذیل است:
۱- اگر چنانچه متوجه کاهش سطح روغن شدیم، جهت سرریز کردن روغن, از همان روغن موجود در کارتل استفاده کنیم. به این دلیل که فرمولاسیون روغن‌موتورها متفاوت است.
۲- از روغنموتورهای با سال ساخت بالای۲سال استفاده نکنیم. (به دلیل واکنش بین رطوبت هوا و محتویات روغن‌موتور)
۳- سیاه‌شدن روغن‌موتور در هنگام بازدیدها، نشانه خوبی محسوب می‌شود. به این مفهوم که روغن‌موتور به وظیفه خود به خوبی عمل کرده است. اما اگر چنانچه پس از مسافت چندهزار کیلومتر، رنگ روغن‌موتور همچنان شفاف بود به این معنی است دوده حاصل از احتراق را جذب نمی‌کند.
۴- در هنگام تعویض روغن بهتر است فیلتر روغن نیز تعویض گردد، در حقیقت فیلتر روغن به عنوان یک صافی میباشد که با جدا نمودن ذرات شناور موجود در روغن، مانع آسیب دیدن موتور می‌گردد.
۵- اگر چنانچه در هنگام مراجعه به تعویض‌روغنی‌ها، با تبلیغات گسترده جهت استفاده از یک نوع برند خاص برای خودرو خود مواجه شدیم(ELF برای خودروهای ال‌نود، ساندرو و مگان)، (total برای خودروهای پژو۲۰۶تیپ۵، رانا، پارسTU5)، اصلاً به نوع برند روغن موتور توجهی نکنیم ،صرفاً کافی است شاخص کیفی و گرید روغن‌موتور مطابق با مشخصات ذکر شده در دفترچه خودرو ما باشد.
چه زمانی برای تعویض روغن موتور مناسب است؟ آیا کیلومتر اعلام‌شده به ما توسط اتو‌سرویس‌ها در خصوص زمان تعویض روغن درست است یا خیر؟
اکثر مواقع هنگام مراجعه به تعویض‌روغنی، به ما اعلام می‌کنند این روغن موتور تا۷۰۰۰الی ۱۰۰۰۰کیلومتر نیاز به تعویض ندارد. حالا این سوال مطرح است آیا این اعداد اعلامی صحیح است؟ آیا نحوه رانندگی ما هرگونه‌ای باشد باز هم به این اعداد اعلام‌شده باید اعتماد نمود؟
پاسخ منفی است. اعداد اعلامی(۷۰۰۰ الی ۱۰۰۰۰کیلومتر) صرفاً جهت رانندگی در شرایط استاندارد است. هرچند روغنموتورهای دیزلی داریم که تا۷۰۰۰۰کیلومتر هم نیاز به تعویض ندارند.
رانندگی در مسیر صاف و بدون شیب، کیفیت بالای سوخت، نبود آلودگی و گرد وغبار در هوا، شرایط استاندارد است. که در ایران هیچکدام از این موارد را نداریم.
پس زمان تعویض‌روغن ارتباط چندانی به میزان کیلومتر پیمایش‌شده ندارد. بلکه به نحوه رانندگی و مکان رانندگی‌کردن بستگی دارد. (رانندگی با کولر روشن، گرد و غبار و آلودگی موجود در هوا، اضافه‌بار داشتن، رانندگی در ترافیک و درجا کار‌کردن ماشین، رانندگی در هوای خیلی سرد و خیلی گرم) همه این موارد بر روی کیلومتر تعویض روغن اثرگذار است.
پس توصیه می‌شود اگر در شهرهای ایران زندگی می‌کنیم حتماً خیلی زودتر از کیلومتر استاندارد روغن موتور را تعویض کنیم تا همیشه موتور خودروی ما سالم بماند.